Renk Kuramını Anlamanın Temelleri

Kris Decker tarafından yazılmıştır.

Renk kuramı rengin hem bilimine, hem de sanatına değinir. İnsanların rengi nasıl algıladıklarını, renklerin nasıl birleştiğini, uyduğunu ya da çatıştığını; bilinçaltı mesajlarının (ve çoğunlukla kültürel mesajların) renkleri nasıl ilettiğini ve renk türetmek için kullanılan yöntemleri açıklar.

Peki o halde renk kuramını neden bir girişimci gibi önemsemelisiniz? Neden çalışmanıza sadece biraz kırmızı ekleyip işi tamamlamıyorsunuz? Sonuçta Coca-Cola’da işe yaramıştı değil mi?

Renk kuramı size marka inşa etmenizde yardım edecek ve bu sayede daha fazla satış yapabileceksiniz. Haydi şimdi tüm bunların nasıl çalıştığına bir göz gezdirelim.

Rengi Anlamak

“İnsanlar bir üründen hoşlanıp hoşlanmadıklarına en çok 90 saniyede karar veriyorlar. Bu kararın yüzde doksanı yalnızca renk üzerine kuruludur.”

Renk algıdır. Gözlerimiz bir şey görür (örneğin gökyüzü) ve veriler gözlerimizden bunun bir örneğin mavi renk olduğunu söyleyen beynimize gönderilir. Nesneler ışığı dalgaboylarının farklı karışımları halinde yansıtırlar. Beynimiz ise bu dalgaboyları karışımlarını alarak onları bizlerin renk olarak tanımladıkları görüngülere dönüştürür.

Bir alışveriş merkezindeki içecek bölümünde yüzlerce içecek rafı arasında dolanıp dururken yalnızca 6’lık kolayı bulmaya çalıştığınızda aslında neye bakıyorsunuz? Yalnızca bir logo ya da kırmızı kutular.

İnsanlar bir üründen hoşlanıp hoşlanmadıklarına en çok 90 saniyede karar veriyorlar. Bu kararın yüzde doksanı yalnızca renk üzerine kuruludur. O yüzden markalaşmanızın çok önemli bir kısmı renk üzerine odaklanmalıdır.

RGB: Eklemeli Renk Modeli

Eklemeli renk karışımı. Eğer siz de ne kadar kırmızı ve yeşil birleşiminin sarı yapacağı konusunda zorlanıyorsanız: www.youtube.com/watch?v=KZ-mEddsYqo#t=1m24s uzantılı bu videoyu izleyebilirsiniz.

İnsanlar renkleri ışık dalgaları halinde görürler. Işığı karıştırmak (ya da eklemeli renk karıştırma modeli) sizlere farklı şiddetlerdeki kırmızı, yeşil ve mavi ışık kaynaklarını karıştırarak renk oluşturmanıza izin verir. Daha çok ışık ekledikçe, daha parlak renk karışımı ortaya çıkar. Eğer ışığın bu üç rengini birleştirirseniz o zaman saf beyaz bir ışık elde edersiniz. Televizyonlar, ekranlar ve projektörler ana renkler olarak kırmızı, yeşil ve maviyi kullanırken öteki renkleri oluşturmak için bu üç rengi birleştirirler.

Neden Önemsemelisiniz?

Diyelim ki parlak sarı bir logoya sahip çok çarpıcı bir markanız var. Logonuzu Facebook, Twitter ya da websiteniz gibi mecralarda yayınlarsanız ve doğru renk sürecini takip etmezseniz, logonuz parlak sarı yerine bulanık ve soluk görünebilecektir. İşte bu yüzden herhangi bir ekranda çalışırken CMYK değil RGB kullanın.

CMYK: Eksiltmeli Renk Karışım Modeli

Fiziksel bir yüzey üstünde gördüğünüz herhangi bir renk (kağıt, poster, paketleme vs.) eksiltmeli renk karışım modelini kullanır. Çoğu insan anaokulundaki parmak izi boyaması etkinliklerinden dolayı bu renk modeline aşinadır. Demek ki “eksiltmeli” olayı daha fazla renk ekleyip kağıttan ışığı eksiltme gerçeğine dayanmaktadır. Geleneksel olarak eksiltmeli süreçte kullanılan ana renkler kırmızı, sarı ve maviydi. Tıpkı ressamların başka renk gamları edinmek için yaptığı renk karışımlarında olduğu gibi. Ancak renkli basım teknikleri gün yüzüne çıktıkça bu renkler yerini Cyan (açıkça bir mavi), Magenta (pembe-kırmızı karışımı) Sarı ve “Key black” denen bir siyaha bıraktı. Cyan, Magenta, Yellow, Key Black. Yani CMYK renk modeli. Bu renk karışımı baskıcılara daha geniş renk seçeneklerinde baskı üretmelerine olanak tanıdı.

Neden önemsemelisiniz?

Tam renkli bir broşür basmaya karar verdiniz. Eğer tüm o paranızı pazarlamaya yatırırsanız (çünkü basım ucuz değil!), o zaman yazıcınızın renkleri doğru vermesini umarsınız. Basım teknikleri eksiltmeli renk karıştırma yöntemini kullandığından bu yana istenen kesin renkleri elde etme düzeni yalnızca CMYK kullanılarak ulaşılabilir oldu. RGB kullanmak yalnızca isabetsiz renk sonuçlarına değil, aynı zamanda yazıcınızın sizin bu talebiniz üzerine çok yorulup bunu kartuş masraflarına yansıtmasına da yol açacaktır. 

Renk Çarkı

Sizi bilmem ama… ben çocukken, sonbaharda okula yeniden başlamanın en güzel tarafı 64 kalemli yepyeni bir boya kutusu seti almaktı. Olanaklar sonsuz görünürdü. Ta ki kaçınılmaz şekilde siyah pastelimi kaybedene kadar. Renk çarkı ve renk uyumunu anlamak (neyin işe yarayıp neyin yaramadığı ve rengin nasıl hareket ettiği) yeni bir pastel boya seti almak kadar heyacan verici.

Terimleri ve renk boyunca giden süreçleri anlayabilmek kendinizi bilgili biçimde ifade edebilmenize fırsat sunacak.

Eksiltmeli renk karışımı ilkokulda yaptığımız renk karıştırma etkinliklerine oldukça benzerdir. Alttaki video linki “eksiltme” olayını görselleştirme anlamında harika bir iş çıkarmış.

www.youtube.com/watch?v=5inTryUaQyg

Renk Çarkı Esasları

İlk renk çarkı Isaac Newton tarafından 1666’da tasarlandı, dolayısıyla anaokulunda tanıştığınızdan daha erken bir tarihe denk gelmektedir. Sanatçı ve tasarımcılar renk uyumları, karışımlar ve paletler geliştirmek için bunu hala kullanmaktadırlar.

Renk çarkı üç ana renkten (kırmızı, sarı, mavi), üç adet ikincil renkten (ana renklerin: yeşil, turuncu, mor ile karıştırılmasında elde edilir) ve altı adet üçüncül renkten (mavi-yeşil ya da kırmızı-mor gibi ana ve ikincil renklerden yapılmış renklerden) meydana gelmektedir.  

Çarkın merkezinden bir çizgi çekince sıcak renkler ile (kırmızlar, turuncular, sarılar) soğuk renkleri (maviler, yeşiller, morlar) ayrıştırmış olursunuz.

Sıcak renkler genellikle enerji, parlaklık ve eylem ile ilişkilendirilirken soğuk renkler ise sıklıkla sakin, huzur ve sessizlik ile nitelendirilir. Isıya sahip olan bir rengi tanıdığınızda aynı zamanda bir logo ya da websitesindeki sıcak yahut soğuk rengin nasıl bir etki yaratacağını anlayabilirsiniz.

Renk Gamı, Koyu Ton, Açık Ton ve Orta Ton

Hadi gelin şu 64 pastel kalemli anaokulu günlerimize geri dönelim. Şimdi biz bu 12 renkten oluşan çarktan ayrılıp nasıl oldu da 64 renkli pastel boyalara geldik diye merak ediyorsunuzdur. İşte tam da burada açık, orta ve koyu tonlar ortaya çıkıyor.

Hue       = Renk Gamı

Shade    = Koyu Ton

Tint       = Açık Ton

Tone      = Orta Ton

Kısacası açık, orta ve koyu tonlar renk çarkındaki renk ya da renk gamların türevleridirler. Açık ton renk gamına beyazın eklemiş halidir. Örneğin, kırmızı+beyaz = Pembe.

Koyu ton renk gamına siyahın eklemiş halidir. Örneğin: kırmızı+siyah=bordo.

Ve son olarak orta ton ise renk gamına siyah ve beyazın (gri) eklenmiş halidir. Bu, özgün renk gamını karartırken rengi daha soluk ve şiddetsiz yapar.

Renk Şemaları

Hadi renk şemalar hakkında konuşalım… Tasarımcılar renk çarkını kullanarak pazarlama ögeleri için renk şeması geliştirirler.


Alttaki örnek sırasıyla: Tamamlayıcı, Benzeşik ve Üçlemeli.

Wiell tarafından tasarlanan “Pepper Powered” logosu

Benzeşik Renkler

Benzeşik renkler renk çarkında bir diğerinden sonraki sıraya otururlar. Kırmızı, Turuncu ve sarı gibi. Benzeşik bir renk şeması oluşturduğunuzda bir renk baskın olur, diğeri destekler ve öbürü de vurgu katar. İş dünyasında benzeşik renk şemaları gözü rahatlatmakla kalmadığı gibi müşteriyi nerede ve nasıl davranacağı konusunda etkili bir şekilde eğitir.

Tostitos’un websitesi benzeşik bir renk şeması kullanmakta. Parlak turuncu renkteki gezinti bölmesinin gözü siteyi keşfetmeye sürüklediğine ve alttaki vurgusal renkteki bağlantıların acıkmış müşterileri “Buy Online (Çevirimiçi Satın Al) kısmına yönlendirdiğine dikkat edin.

Üçlemeli Renkler

Üçlemeli renkler renk çarkında eşit boşluklar ile konumlandırılmış oluğ son derece parlak ve devingen olma eğilimindedirler. Pazarlamanızda üçlemeli bir renk şeması kullanmak hem görsel zıtlık hem de ahenk yaratacak; genel görseli açığa çıkarırken her bir nesneyi de ön plana koyacaktır. Burger King bu renk şemasını oldukça başarılı bir şekilde kullanıyor. Bu arada acıktım ben ya!

Ama cidden, neden renk kuramını önemsemeliyiz?

İki sözcük: Markalaşma ve pazarlama.

Hayır Bekleyin, üç sözcük: Markalaşma, Satış ve Pazarlama.

Renk ve renk şemaları hakkındaki bu temel bilgi ile artık etkili bir markalaşma kararı vermek için hazırsınız.

Renk kuramı bilgisi yalnızca kendi pazarlamanıza rehber olmayacak, aynı zamanda rekabet dünyasının nasıl yürüdüğünü daha iyi anlamanızı sağlayacak.

Üç hukuk firmasının web sitelerinin yan yana karşılaştırmasında benzeşik renk şemalarının türevlerine dikkat etmişsinizdir. Mavi genellikle güvenilebilirlik ile, kahverengi erkeksilik ile ve sarı ise yetenek ve mutluluk ile anılır. Tüm bunlar yalancılık ve saldırganlık gibi olumsuz anlamlara sahip olan basmakalıp bir alandaki olumlu çağrışımlardır. Markanızı öne çıkarıp kitlenize cazip hale getirmek… artı kötü renklerin kötü satışlar olduğunu anlamak… İşte bu yüzden renk kuramını önemsemelisiniz.

Renk Kuramı ile ilgili sorularınız mı var? Yorum olarak yazabilirsiniz!

Bu makale özgün haliyle Peter Vukovic tarafından yazılarak 2012’de kaleme alınmıştır. Şimdiki biçimi yeni bilgiler ve örnekler ile güncellenmiştir.

Kaynak: Smashing Magazine